Urticae folium
Liść pokrzywy FP X

Surowcem są całe lub pocięte, wysuszone liście pokrzywy zwyczajnej, pokrzywy żegawki lub mieszanina liści tych dwóch gatunków. Surowiec musi zawierać nie mniej niż 0,3% kwasów kawojabłkowego i chlorogenowego w przeliczeniu na kwas chlorogenowy. Liście zbiera się przed kwitnieniem rośliny i suszy w cieniu w przewiewie bądź w suszarniach.

Głównymi związkami czynnymi są kwasy organiczne (kwas mrówkowy, octowy, glikolowy, szczawiowy i inne) w tym i fenolokwasy ( między innymi kwas kawowy, kawojabłkowy i chlorogenowy) oraz kwasy nieorganiczne ? kwas fosforowy. Bardzo duże znaczenie dla działania surowca mają również flawonoidy (kemferol, kwercetyna) i ich glikozydy. Surowiec zawiera również witaminy (K1, B, C, E, kwas foliowy), związki mineralne (około 18%) w tym Mg, Ca, K, Na i sole krzemu. Na uwagę zasługuje tutaj wielokrotnie większa ilość jonów K niż Na. Oprócz tego surowiec zawiera również aminy biogenne takie jak acetylocholina, histamina czy serotonina. Mniejsze znaczenie mają zawarte w surowcu niewielkie ilości kumaryn, garbników i triterpenów. Z punktu widzenia przemysłowego duże znaczenie ma 2,5 procentowa zawartość chlorofilu w surowcu.
 

Antirheumatcum, diureticum, hemostaticum, vitaminicum.
Liście pokrzywy tradycyjnie zalicza się do surowców moczopędnych, przyznać jednak należy, że to działanie jest słabe. Zawarte w surowcu substancje ułatwiają za to wydalanie większych ilości chlorków, mocznika i innych szkodliwych substancji. Obecnie surowiec ma większe znaczenie jako lek przeciwzapalny w przebiegu chorób reumatycznych i stanów zapalnych stawów. Działanie takie wykazują zarówno stosowane doustnie wyciągi jak i okłady ze świeżych liści na chore miejsca.. Surowiec nasila również wydzielanie soku żołądkowego, ułatwia trawienie, zmniejsza stany zapalne przewodu pokarmowego i działa lekko przeciwbiegunkowo. Hamuje niewielkie krwawienia. Wykazuje słabe działanie hipoglikemiczne. Potwierdzono również korzystny wpływ wyciągów z surowca na profil lipidowy. Wodne wyciągi z liści pokrzywy zwiększają poziom hemoglobiny i ilość erytrocytów. Surowiec jest cennym źródłem witamin i mikroelementów, których niedobory mogą zaburzać wiele procesów metabolicznych. Obecność tych związków oraz soli krzemu (w tym częściowo w formie rozpuszczalnej) powoduje, że podawane doustnie wciągi z pokrzywy mają korzystny wpływ na stan paznokci i włosów. Z kolei stosowane zewnętrznie wyciągi z surowca pobudzają cebulki włosowe, działają również przeciwpotne i przeciwłojotokowo.
Wskazania: W chorobie reumatycznej jako środek o działaniu przeciwzapalnym. Jako pomocniczy środek moczopędny w stanach zapalnych dróg moczowych i piasku nerkowym. Surowiec stosuje się również w nieżytach żołądka i jelit. Pomocniczo w anemii, cukrzycy i hiperlipidemii. Pokrzywę można stosować również w celu uzupełnienia niedoborów witamin i minerałów. Zewnętrznie wyciągi z liści pokrzywy stosuje się przy łupieżu i łojotoku owłosionej skóry.
 

Roślina występuje na całym świecie z wyjątkiem strefy tropikalnej. Powszechna w Polsce. Lubi przydroża i okolice domostw.

Liście pokrzywy są ogonkowe, o jajowatym kształcie i zaostrzonym szczycie. Ich blaszka jest silnie pokurczona. Brzeg jest zwykle grubo piłkowany, czasem podwójnie ząbkowany. Unerwienie siatkowate, silnie uwypuklone po dolnej stronie liścia. Górna strona liści ma barwy od ciemno do brunatnozielonej. Dolna powierzchnia blaszki liściowej jest jaśniejsza i bardziej owłosiona. Włoski parzące (niezbyt liczne) występują po obu stronach liścia. Zapach i smak surowca swoisty.

W preparacie liścia widoczne są jednokomórkowe włoski parzące zbudowane z wielokomórkowej podstawy i zakończone stożkową komórką z lekko rozdętym, łatwo odłamującym się szczytem. Oprócz tego obserwuje się jednokomórkowe włosy okrywowe oraz włoski gruczołowe zbudowane z jedno lub dwukomórkowego trzonu i 2 lub 4 komórkowej główki. Komórki skórki są falistościenne, a aparaty szparkowe anomocytyczne. Liczne i duże cystolity zawierające węglan wapnia. Gruzły wapnia występujące w miękiszu gąbczastym.

Ostatnia aktualizacja: 2016-05-20