Reklama:

Leki roślinne stosowane
w chorobach układu moczowego cz.II

Łagodny przerost prostaty

Łagodny rozrost prostaty (ang. BPH - benign prostatic hyperplasia) jest jednym z najczęstszych schorzeń, dotykających mężczyzn po 50 roku życia. Objawy tej choroby mogą pojawiać się już wcześniej, nawet po czterdziestce. Ich przyczyną jest powiększenie się objętości prostaty, która uciskając przechodzącą przez ten gruczoł cewkę moczową, prowadzi do zaburzeń w przepływie moczu. Obserwuje się wtedy dolegliwości polegające na odczuwaniu nagłego parcia na mocz, potrzeby częstszego oddawania moczu, zarówno w dzień, jak i w nocy, trudności w rozpoczęciu mikcji, osłabienie siły strumienia moczu. Wystąpienie tego typu objawów jest sygnałem, którego nie należy bagatelizować - wymagana jest wtedy wizyta u lekarza w celu prawidłowego rozpoznania i wykluczenia innych, poważniejszych schorzeń. Należy pamiętać, że BPH traktowana jest jak łagodny nowotwór i bezwzględnie wymaga leczenia i stałej kontroli. Pozwala to uniknąć problemów urologicznych i zapobiega sytuacji, kiedy to BPH maskuje rozrost nowotworu złośliwego.

Przyczyny łagodnego przerostu prostaty nie są w pełni poznane, ale przypuszcza się, że może być on związany ze zwiększonym wytwarzaniem dihydrotestosteronu (DHT). Związek ten, wykazujący dużą aktywność hormonalną, powstaje z testosteronu w wyniku przekształcenia go przez enzym 5-alfa-reduktazę. Sam DHT wiąże się o wiele silniej niż testosteron z receptorami androgenowymi, pobudzając rozrost nabłonka w gruczołowej części prostaty. Dodatkowo, z wiekiem, u mężczyzn dochodzi często do przesunięcia równowagi testosteronowo-estradiolowej na korzyść tego drugiego hormonu. Prowadzi to do zwiększenia się liczby i wrażliwości receptorów androgenowych w prostacie, co nawet przy nie zwiększonym stężeniu DHT prowadzi do silniejszej odpowiedzi komórek na ten ostatni. Z tego powodu zakłada się, że równowaga testosteronowo-estradiolowa oraz aktywność enzymu 5-alfa-reduktazy mają kluczowe znaczenie dla rozwoju przerostu prostaty. Innym czynnikiem mającym wpływ na nasilenie dolegliwości towarzyszących DHT mogą być procesy zapalne, jakie często towarzyszą rozwojowi tej choroby.

Rozwijający się w ten sposób przerost może doprowadzić do rozwoju nowotworu złośliwego, dlatego ważne jest jego leczenie, zwłaszcza w pierwszym stadium choroby.

Wyróżniamy następujące stadia choroby:

1. - częste parcie na mocz w ciągu nocy i zaburzenia oddawania moczu rano.
2. - zatrzymanie moczu (retencja 50-200cm3); zaburzenia oddawania moczu.
3. - rozszerzenie pęcherza moczowego wywołane niewydolnością wtórną nerek; metaboliczna kwasica. Czasem dochodzą bóle w okolicach pęcherza moczowego i nerek, zakażenie dróg moczowych, ogólne zaburzenia.

Leki roślinne stosowane w łagodnym
rozroście prostaty - antiprostaticum

Leki roślinne mają dość duże znaczenie, zwłaszcza w początkowym stadium choroby. Zawsze jednak należy pamiętać, aby leczenie z ich udziałem prowadzić po konsultacji i pod opieką urologa tak, aby móc cały czas monitorować rozwój choroby i odpowiednio wcześnie wychwycić moment, kiedy należy przejść na leczenie za pomocą silniejszych, syntetycznych preparatów.

W BPH stosuje się leki roślinne o działaniu:

• blokującym przekształcanie testosteronu w DHT
• moczopędnym
• spazmolitycznym
• p/zapalnym

Typowe surowce roślinne stosowane w BPH zawierają sterole roślinne np.: beta-sitosterol, stigmasterol.

Działanie beta-sitosterolu

• hamuje przekształcanie testosteronu w dihydrotestosteron (hamuje rozrost prostaty)
• hamuje powstawanie prostaglandyn (zmniejsza stan zapalny)
• obniża poziom cholesterolu całkowitego i LDL
• może zmniejszać łysienie

Typowe surowce roślinne stosowane w BPH

• Cucurbitae semen - nasiona dyni
• Urticae radix - korzeń pokrzywy FP XI
• Pruni africanae cortex - kora śliwy afrykańskiej FP XI
• Sabalis serrulatae fructus - owoc palmy sabałowej FP XI
• Maydis stigma - znamiona kukurydzy

Cucurbitae semen - nasiona dyni

Cucurbitae semen - nasiona dyni

Cucurbita pepo - dynia zwyczajna

Surowiec zawiera bogaty w kwas linolenowy olej oraz fitosterole w tym beta-sitosterol, tokoferol (vit. E), kukurbitynę - aminokwas o właściwościach przeciwrobaczych.

Dzięki zawartości fitosteroli nasiona dyni hamują aktywność 5-alfa-reduktazy, co zmniejsza ilość powstającego w prostacie dihydrotestosteronu. Działanie to jest jednak słabsze niż w przypadku takich surowców jak owoc palmy sabałowej, czy kory śliwy afrykańskiej. Surowiec działa też przeciwzapalnie i lekko moczopędnie, co sprawia, że jest on chętnie wykorzystywany w preparatach zmniejszających dolegliwości związane z przerostem prostaty.
Świeże nasiona dyni ze względu na zawarte w nich kukurbitacyny działają przeciwrobaczo. Związki te porażają układ nerwowy niektórych pasożytów. Są one przy tym bezpieczne dla człowieka, gdyż nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Stąd ich zastosowanie w medycynie ludowej jako środka przeciwpasożytniczego. Kuracja nim polega na zażyciu większej ilości świeżych nasion, a następnie, po kilku godzinach, środka przeczyszczającego - co powoduje wydalenie porażonych wcześniej pasożytów.

Preparaty: Peposterol, Prostogal

Urticae radix - korzeń pokrzywy FP XI

Urtica dioica - Pokrzywa zwyczajna

Korzeń pokrzywy zawiera dużą ilość związków lipofilnych w tym steroli: beta-sitoserolu, stigmasterolu oraz kw. tłuszczowych. Dalej lektyny, ligany i związki mineralne, w tym sole krzemu.

Stosowany w leczeniu surowiec BPH wykazuje wielokierunkowe korzystne działanie. Zmniejsza zdolność wiązania dihydrotestosteronu przez receptory androgenowe. Dzięki obecności lektyn działa przeciwzapalnie. Wyciągi hamują również aktywność aromatazy - enzymu przekształcającego testosteron w estrogeny, co zapobiega przesuwaniu równowagi testosteronowo - estrowej na niekorzystną stronę. Sole mineralne odpowiedzialne są z kolei za działanie moczopędne. To wszystko sprawia, że jest to bardzo wartościowy surowiec w leczeniu tej dolegliwości.

Preparaty: Prostaherb

Pruni africanae cortex - kora śliwy afrykańskiej

Prunus africana - Śliwa afrykańska

Surowiec zawiera sitosterole (beta-sitosterol, kampesterol), kwasy tłuszczowe, kwas ursolowy, fenolokwasy.

Owoc śliwy afrykańskiej jest wykorzystywany w hamowaniu rozwoju łagodnego przerostu prostaty. Zawarte w surowcu związki działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo i regenerują komórki nabłonka gruczołowego prostaty. Po podaniu wyciągów z surowca obserwuje się korzystne zwiększenie wydzielania androgenów przez korę nadnerczy. Surowiec wyraźnie zmniejsza nasilenie objawów urologicznych, towarzyszących rozwojowi BPH.

Preparaty: Tadenam, Poldamen

Sabalis serrulatae fructus -
owoc palmy sabałowej (owoc boczni pałkowej)

Serenoa repens - Palma sabałowa

Serenoa repens - Palma sabałowa

Surowiec zawiera dwie frakcje związków czynnych. Pierwsza z nich, lipofilowa - złożona jest z fitosteroli (beta-sitosterol i jego glikozydy) i oleju tłustego. Druga, hydrofilowa - to głównie polisacharydy i flawonoidy (np izokercetyna i kemferol).

Związki lipofilne hamują aktywność 5-alfa-reduktazy, co hamuje przekształcanie testosteronu w dihydrotestosteron (DHT). Zmniejszają również zdolność wiązania DHT do receptorów androgenowych w prostacie, co sumarycznie hamuje aktywność hormonalną o około 90 %. Związki z frakcji lipofilnej mają również wpływ na aktywność enzymów biorących udział w indukowaniu procesów p/zapalnych - obserwuje się więc działanie przeciwzapalne. Po podaniu surowca, dochodzi do wyraźnego zmniejszenia objawów urologicznych towarzyszących BPH. Zmniejsza się między innymi ilość moczu zalegającego w pęcherzu, łatwiejsze jest oddawanie moczu. Składniki zawarte we frakcji hydrofilowej wykazują działanie moczopędne i immunostymulujące. Należy pamiętać, że pierwsze efekty działania tego surowca obserwuje się po około 1-2 miesiącach kuracji, a pełną skuteczność po około 6 mc.

Preparaty: Maxiprost. Prostamol, Permixon.

Maydis stigma - znamiona kukurydzy

Zea mays - kukurydza zwyczajna

Surowiec zawiera składniki mineralne (sole sodu), związki saponinowe, fitosterole. Surowiec wykazuje głównie działanie moczopędne i stosowany jest najczęściej w stanach zapalnych układu moczowego i w kamicy nerkowej. Ze względu na obecność w swoim składzie pewnych ilości fitosteroli, może być stosowany jako pomocniczy składnik preparatów stosowanych w leczeniu BPH. Silniejsze działanie w przypadku przerostu prostaty wykazuje za to olej z zarodków kukurydzy (Maydis embryonis oleum), ponieważ zawiera więcej fitosteroli.

Preparaty: Prostasterol zaw. olej

mgr farmacji Łukasz Ejsmont
Data: 2020-07-29