Oto najczęściej wykorzystywane w lecznictwie woski:
Lanolinum anhydricum - Lanolina bezwodna
Syn: Adeps lane anhydricum. Tłuszcz z wełny. Wosk z wełny.
Lanolina jest tłuszczem, który uzyskuje się z wełny owczej podczas jej odtłuszczania i oczyszczania (między innym z kwasów tłuszczowych) przy użyciu rozpuszczalników organicznych lub roztworów wodorotlenków potasowych. Uzyskana w ten sposób masa jest poddawana szeregom zabiegów, które mają na celu jej oczyszczenie, wybielenie i odwonienie. Uzyskany w ten sposób surowiec jest jasnobrązową, tłustą masą o charakterystycznym "ostrym" zapachu. Lanolina bezwodna ma skomplikowany skład chemiczny. Zawiera ona bardzo różnorodne połączenia estrowe steroli (głownie cholesterolu) i wyższych alkoholi alifatycznych z kwasami tłuszczowymi.
W farmacji lanolina znalazła zastosowania do formulacji różnego rodzaju maści. Nie bez znaczenia jest tu fakt, że wosk ten ma własności emulgujące i pozwala na wytworzenie w maściach emulsji woda/olej. Mówiąc prościej, umożliwia ona wprowadzenie w podłoże maści różnych roztworów, które są z niej uwalniane na powierzchni skóry w trakcie wchłaniania maści. Również sama lanolina bardzo dobrze wchłania się przez skórę. Wadą tego tłuszczu jako podłoża do maści może być jego charakterystyczny zapach, który dla niektórych osób nie jest miły. Można go jednak zamaskować poprzez dodatek niewielkich ilości olejków eterycznych.
Cetaceum - Olbrot
Jest to rzadko dzisiaj wykorzystywany wosk, który uzyskiwano kiedyś z jamy głownej waleni Physter monocephalus. Jest to gatunek wielorybów występujący na Oceanie Spokojnym i Indyjskim. W jamie ich czaszek znajduje się olej, z którego przez wymrożenie wykrystalizowuje się do 10% olbrotu. Oczyszczony surowiec jest białą krystaliczną substancją o tem. top. około 50 Co. Olbrot zawiera głownie palmitynian cetylu i inne estry cetylowe. Wosk ten był kiedyś stosowany do wyrobu maści i kremów, w tym tak zwanej Unguenum leniens (Cold Crem - Maść chłodząca). Obecnie jednak surowiec ten jest bardzo trudno dostępny, stąd jest bardzo rzadko stosowany w farmacji czy kosmetyce. W przemyśle kosmetycznym zastąpiono go syntetyczną pochodną.
Cera flava - Wosk żółty
Jest to wosk uzyskiwany poprzez stopienie plastrów woskowych wytwarzanych przez pszczoły Apis mellifica. Plastry wyjęte z ula pozbawia się miodu poprzez wtłaczanie lub odwirowywanie, a następnie topi się w gorącej wodzie i oczyszcza poprzez filtrowanie. Uzyskuje się w ten sposób żółtą masę o charakterystycznym zapachu i temperaturze topnienia około 65 Co. Skład chemiczny wosku jest zmienny i zależy od jego pochodzenia. Zawiera on głównie estry kwasu palmitynowego i alkohole woskowe: mircylowy i certylowy. W jego składzie występują również inne substancje np. sterole i barwniki. Wosk żółty jest wykorzystywany jako twarde podłoże maściowe i do wyrobu plastrów, jednak w praktyce aptecznej nie jest już w zasadzie stosowany.
Cera alba - Wosk biały
Jest to wybielony w słońcu lub za pomocą substancji utleniających wosk żółty. Jego właściwości i zastosowania są identyczne jak wosku, z którego się go otrzymuje.
Ostatnia aktualizacja: 2005-02-12