Oto najważniejsze tłuszcze które znalazły zastosowanie w lecznictwie:
Oleum Cacao - Olej kakaowy (Masło kakaowe)
Jest tłuszczem uzyskiwanym poprzez wyciskanie na ciepło nasion kakaowca - Theobroma Cacao. Olej kakaowy jest tłuszczem stałym o charakterystycznym przyjemnym zapachu. Jego temperatura topnienia wynosi 32-35o C., co sprawia że świetnie nadaje się on do przygotowywania takich form leku, które mają upłynniać się w temperaturze ludzkiego ciała - mam tu na myśli globulki, czopki i niektóre maści. Barwa masła kakaowego może być różna, od białej do słonecznie żółtej. Głównymi jego składnikami są glicerydy kwasów sterynowego, palitynowego, olejowego i arachidowego.
Oleum Ricini - Olej Rycynowy
Jest to olej otrzymywany poprzez wyciskanie na zimno z nasion rącznika (Ricinus comunis) i wygotowywanie z wodą. Ten ostatni etap pozwala między innymi na rozkład trującej toksoalbuminy - rycyny, której obecność w nasionach sprawia, że ich spożycie może wywołać śmiertelne zatrucie.
Olej rącznikowy jest bezbarwnym jasnożółtym płynem zawierającym w około 80% glicerydy kwasu rycynolowego. W jego składzie znajdują się również mniejsze ilości glicerydów kwasów olejowego, linolowego i innych.
Olej rycynowy znalazł w lecznictwie zastosowanie jako lek przeczyszczający. Za takie jego działanie odpowiedzialny jest zawarty w nim kwas rycynolowy, który po uwolnieniu (pod wpływem enzymów trawiennych) z glicerydów drażni błonę śluzową jelita cienkiego, co pobudza jego perystaltykę. Olej rycynowy stosuje się w dawce 15-30 gramów. (1 - 2 łyżki stołowe).
Adeps suillus - Smalec wieprzowy
Jest to tłuszcz uzyskiwany przez wytapianie z tkanek tłuszczowych świni domowej - Sus scropha var. Domesticus. Surowiec ten jest biały, jednorodny i miękki w temp. pokojowej - jego temperatura topnienia wynosi 38-46o C. Podstawowymi składnikami tego tłuszczu są triglicerydy, głównie kwasu olejowego (ok. 45%) w mniejszej części kwasu palmitynowego oraz stearynowego. W skład smalcu wchodzą także w małych ilościach cholesterol i lecytyna.
Surowiec ten znalazł w farmacji zastosowanie jako podłoże do maści i to właśnie na jego bazie wykonuje się maść siarkową. Do wad smalcu należy jego ograniczona trwałość i podatność na utlenianie.
Oleum Jecoris Aselli - Olej wątłuszowy (Tran)
Jest to olej otrzymywany z wątroby wątłusza (dorsza) Gadus morrhua poprzez wytopienie, a następnie wymrożenie w temperaturze - 5o C części ulegających zestaleniu. Tłuszcz ten zawiera duże ilości glicerydów nienasyconych kwasów tłuszczowych: olejowego, palmitoleinowego oraz w mniejszych ilościach estry nasyconych kwasów na przykład palmitynowego. Do najważniejszych składników tego oleju zaliczyć należy witaminę A oraz D3, których zawartość powinna wynościć 800 j.m. i 80 j.m. na g.
Tran był kiedyś powszechnie stosowany jako środek wzmacniający i źródło witamin A i D3. Później jego stosowanie zostało zarzucone. Obecnie przeżywa renesans, który związany jest z zastosowaniem kapsułek jako formy jego podania (sam tran smakuje obrzydliwie) oraz z przypisywanymi mu właściwościami uodporniającymi na różnego rodzaju infekcje. Działanie to ma być związane z obecnością nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Olej wątłuszowy jest również od dawna stosowany zewnętrznie w postaci maści na różnego rodzaju oparzenia czy źle gojące się rany skóry - przyspiesza ich regenerację.
Należy tutaj wspomnieć, że tran jest surowcem, który łatwo ulega utlenieniu i wpływowi ciepła, dlatego należy przechowywać go w odpowiedniej temperaturze.
Lini oleum - Olej lniany
Jest to olej otrzymany poprzez wytłaczanie na zimno rozdrobnionych nasion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum). W przemyśle farmaceutycznym używa się oleju rafinowanego. Olej lniany zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) - głównie kwasu linolenowego (do 65%) i kwasu linolowego (w postaci glicerydów).
Olej lniany podawany wewnętrznie działa osłaniająco na śluzówkę przewodu pokarmowego. Dzięki wysokiej zawartości NNKT obniża poziom cholesterolu, a stosowany zewnętrznie działa regenerująco na skórę.
Olej lniany jest składnikiem Linimentum Calcis - preparatu stosowanego kiedyś w leczeniu oparzeń i odmrożeń. W chwili obecnej jest on stosowany w postaci maści i płynów na skórę (preparaty Linomag). Jest też stosowany wewnętrznie w postaci kapsułek oraz oleju do picia.
Do innych tłuszczy stosowanych w lecznictwie należą:
Ostatnia aktualizacja: 2005-02-12