Antocyjany to wielofenolowe barwniki roślinnymi, zbliżone pod względem budowy chemicznej do flawonoidów. Przyjmują one kolory od czerwonego, poprzez niebieski aż do fioletowego. W roślinach występują w postaci glikozydów. Cześć aglikonowa nazywana jest antocjanidyną. W przeciwieństwie do flawonoidów antocyjany są stosunkowo niewielką grupą związków zbudowanych w oparciu o zaledwie około 15 antocjanidyn. Cześć cukrową antocyjan stanową z reguły krótkie 1- 3 cząsteczkowe łańcuchy złożone z glukozy lub, rzadziej, innych cukrów np. ramnozy. Przyłączenie cząsteczki cukru do aglikonu występuje najczęściej w pozycji C3.
Antocyjany są dobrze rozpuszczalnymi, nietrwałymi związkami chemicznymi. W środowisku innym niż słabo kwaśne szybko ulegają rozkładowi. Procesy te przebiegają jeszcze szybciej w przypadku samych antocjanidyn (aglikonów). Barwa antocyjan jest silnie uzależniona od pH roztworu, w którym się znajdują. W środowisku kwaśnym są zwykle czerwone, a po alkalizacji przyjmują barwę niebieską. Na ich barwę ma również wpływ obecność jonów metali, z którymi większość z nich tworzy barwne związki kompleksowe.
Antocyjany są powszechnie występującymi w świecie roślinnym barwnikami. Rośliny wytwarzają je w wielu swoich narządach np. w łodygach czy liściach, najczęściej jednak wykorzystują je do nadawania barw swoim owocom (fructus) i kwiatom (flos). Antocyjany występują w roślinach kwiatowych, paprotnikach i mchach (z bardzo nielicznymi wyjątkami). Brak ich jedynie u grzybów, glonów i bakterii.
Ostatnia aktualizacja: 2005-10-20