Meliloti herba
Ziele nostrzyka FP X

Surowiec stanowią całe lub pocięte, wysuszone górne części nadziemnych pędów nostrzyka żółtego zawierające nie mniej niż 0,3% kumaryny. Ziele nie może zawierać więcej niż 2% łodyg o średnicy większej niż 3 mm.
Surowiec zbiera się w początkowym okresie kwitnienia, a następnie suszy w cieniu i przewiewie.
Starsze monografie dopuszczały również surowiec uzyskiwany z innego gatunku Melilotus altissimus - Nostrzyk wyniosły.

Zawiera związki kumarynowe: kumarynę i melilotynę oraz kwasy: o - kumarowy (trans), melilotowy i dikumarol. W surowcu występują także flawonoidy, garbniki i alantoina.
 

Vasotonicum, lymphotonicum, dermaticum.
Ziele nostrzyka wywiera korzystne działanie na ściany naczyń krwionośnych. Zmniejsza ich przepuszczalność i odporność na szkodliwe substancje np.: histaminę i toksyny bakteryjne. Działanie to wynika z właściwości zawartych w surowcu flawonoidów. Podane doustnie wyciągi powodują nieznaczne zmniejszenie krzepliwości krwi. Poprawiają też przepływ krwi przez naczynia żylne i włosowate, co polepsza krążenie obwodowe. Za działania te odpowiadają związki kumarynowe zawarte w nostrzyku. Powodują one również poprawę krążenia chłonki. Surowiec wykazuje też działanie przeciwzapalne (flawonoidy). Zewnętrznie ziele nostrzyka działa na skórę zmiękczająco i przyspiesza gojenie ran.
Istnieją też doniesienia wskazujące na pozytywne działanie doustnych wyciągów z nostrzyka w leczeniu mastalgii - czyli bolesności piersi.
Wskazania: Surowiec obecnie rzadko stosowany.
Wewnętrznie jako składnik preparatów złożonych, stosowanych w niewydolności limfatycznej i żylnej - np.: nóg, oraz w leczeniu żylaków odbytu. Zewnętrznie w leczeniu skręceń, oraz w preparatach ułatwiających gojenie, w stanach zapalnych skóry, wrzodach, czyrakach i hemoroidach. Składnik plastra nostrzykowego (Emplastrum meliloti) - farmakopealnego leku stosowanego niegdyś na trudno gojące się rany.
Uwagi: Spożycie dużych ilości surowca może wywoływać krwawienia. Stosowany wewnętrznie nasila działanie leków przeciwzakrzepowych.
 

Roślina występuje w Europie i środkowej Azji. W Polsce jest powszechna na polach i przydrożach.

Masę surowca stanowią kwiatostany, które składają się z około 20 drobnych, żółtych, motylkowatych kwiatów. Kielich o długości około 7 mm, jest 5- ząbkowy. Żagielek u M. officinalis jest dłuższy od łódeczki, a u M. altissimus równej długości. Pręciki charakterystyczne dla rodziny Fabaceae: 10, 1-wolny, a 9 zrośniętych nitkami. Łodyga jest obła, płytko bruzdowana. Liście naprzemianległe, eliptyczne, ogonkowe z 2 przylistkami u nasady. Brzeg blaszki ząbkowany, szczyt przycięty, pod spodem wzdłuż nerwów owłosiony. Owocem jest zółtowobrunatny, niepękający strąk.
Zapach surowca jest kumarynowy - przyjemny, smak - gorzkawy.

W sproszkowanym surowcu obserwujemy nieliczne włoski gruczołowe typu Compositae oraz włókna okrysztalone jedyńcami szczawianu wapnia. Występują też włoski okrywowe z gładkościennymi komórkami nasadowymi i grubościenną brodawkowatą komórką szczytową zgiętą pod kątem prostym. Komórki epidermy mają nierównomiernie zgrubiałe, lekko pofałdowane ściany komórkowe. Aparaty szparkowe amonocytczne.

Ostatnia aktualizacja: 2016-07-07