Chelidonii herba
Ziele glistnika FP X

Surowiec stanowią wysuszone, całe lub pocięte, ulistnione pędy glistnika jaskółcze ziele zebrane w okresie kwitnienia.
Surowiec musi zawierać nie mniej niż 0,6% alkaloidów obliczonych jako chelidonina. Surowiec zalicza się do wykazu B.

Najważniejsze są alkaloidy z grupy izochinoliny: chelidonina, chelerytryna, alfa-homochelidonina, sangwinaryna, które związane są w postaci soli z kwasem chelidonowym. Mniejsze znaczenie mają flawonoidy i olejek eteryczny.
 

Spasmolyticum, cholagogum, cholereticum.
Działanie glistnika jest wypadkową działania szeregu alkaloidów występujących w tym surowcu. Najbardziej widoczne jest działanie spazmolityczne na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Ziele glistnika uznawane jest za surowiec o umiarkowanym działaniu rozkurczowym. Za właściwości te odpowiada głównie chelidonina. Wyciągi mają również działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i fungistatyczne, za które odpowiedzialne są głównie chelerytryna i sangwinaryna. Inne składniki surowca wykazują działanie cytostatyczne. Starsze publikacje wspominają o słabym działaniu uspokajającym surowca.
Wskazania: Surowiec stosowany najczęściej w łagodnych i umiarkowanych stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego i w przewlekłym zapaleniu dróg żółciowych oraz po konsultacji z lekarzem - w kamicy żółciowej. Dawniej stosowano go również zewnętrznie w leczeniu schorzeń dermatologicznych i ginekologicznych.
W medycynie ludowej sok ze świeżego surowca stosowany jest miejscowo do leczenia kurzajek i kłykcin.
Uwaga: W trakcie stosowania wyciągów z glistnika zaobserwowano kilkakrotnie objawy uszkodzenia wątroby (odwracalny wzrost stężenia enzymów wątrobowych) oraz przypadki ostrych zatruć wątroby. Zaleca się więc monitorowanie funkcji tego narządu. Niektóre publikacje odradzają stosowanie tego surowca.
Surowca nie należy stosować u kobiet w ciąży.
 

Roślina występuje w całej Europie i północnej Azji. W Polsce pospolita na nizinach. Surowiec pozyskuje się ze stanu naturalnego i z upraw.

Surowiec zawiera cienkie, ciemnozielone liście, spodem jaśniejsze. Podzielone na 2-5 par, w zarysie jajowatych wycinków. Brzeg - nierównomiernie karbowany. Na uwypuklonych nerwach i ogonku nieliczne włoski. Kwiaty złożone z 4 płatków korony, żółte, kielich ma 2 działki, wcześnie opadające. Pręciki są liczne, słupek górny. Łodygi obłe, bruzdowane, wewnątrz puste. Owoc jest torebką.
Smak surowca gorzki, drapiący.

Komórki skórki górnej większe. Na dolnej powierzchni liścia występują amonocytyczne aparaty szparkowe. Gdzieniegdzie długie, jednorzędowe włoski okrywające. Komórkom sitowym towarzyszą łukowato ułożone rury mleczne wypełnione brunatną treścią. Komórki skórki pokrywa delikatnie prążkowana kutykula. Miękisz częściowo zdrewniały. Ziarna pyłku kuliste z 3 ujściami łagiewkowymi i delikatnie wgłębianą egzemą.

Ostatnia aktualizacja: 2016-07-07